2024 yılı için yol haritasının hazır olduğunu bu rotada daha fazla ticaret, radarımızda yeni ticaret koridorları ve ajandada ise ülke ve bölge bazlı spesifik maksatları olduğunu lisana getiren Dış Ekonomik Alakalar Heyeti (DEİK) Lideri Nail Olpak, bloklaşma ve ticaret duvarları kadar ticaretet koridorlarının da iş dünyası için risk taşıyabileceğine dikkatçekti.
Bir küme gazeteci ile bir ortaya gelen Olpak, 2024 yılına ait değerlendiremlerde bulunarak, soruları yanıtladı.
Tedarik zincirinin içinde kavram değişiklikleri olduğunu lisana getiren Olpak, “Lojistik, artık ulaşılabilirlik olarak önümüzde çıktı. Bir de bu bunun nearshoring ve friendeshoring boyutu kelam konusu.Tek kaynağa bağlı kalmak ise rekabette bizim kendi ayağımıza sıktığımız bir risk olarak karşımıza çıktı.
Örneğin çip krizi, ayçiçek yağı krizlerinde biz bunu başımıza gelenler birlikte çok yeterli öğrendik ve deneyim ettik” diye konuştu.
“Yeşil bariyerle karşı karşıla gelebiliriz”
AB özelinde takip edilen en kıymetli bahsin AB Yeşil Mutabakatı ile Sonda Karbon Düzenlemesi olduğunu belirten Olpak, “Dolayısıyla gündemimiz Yeşil Dönüşüm ve Yeşil İktisat. Hatta Dünya Bankası’nın gündeminde dahi bu başlıklar ön plandai yüksek sesle konuşuluyor.
Bu hususta işin bir tabiata hürmet boyutu var. Lakin temelinde karşımızda yeni bir yeşil iktisat tanımı var: Buna uymayanlar, sürece adapte olamayanlar yeşil bariyerle karşı karşıya kalacaklar. Dolayısyla Türk iş dünyası olarak en yüksek ihracatı gerçekleştirdiğimiz Avrupa bölgesi özelinde bu yeni sürece hazırlanmamız lazım” dedi.
Dijital dönüşümle birlikte dijital ekonomiyi konuşmak gerektiğini söyleyen Olpak, Dijital Teknolojiler İş Kurulu’nda 10 farklı disiplinde çalışan komiteleri olduğu bilgisini verdi.
“İhracatın her yıl 30-40 milyar dolar artması sıkıntı görünüyor”
Küresel ticarette talep daralması nedeniyle Türkiye’nin ihracatını her yıl 30-40 milyar dolar artırması sıkıntı gözüktüğüne dikkat çeken Olpak, “Dolayısıyla cari açığımızı en fazla hangi bölgelerde veriyorsak, DEİK olarak bu açığı kapatmak üzere oraya yük veren bir ticari diplomasi yaklaşımı içinde olacağız. Örneğin; Rusya ithalatımızda Çin’i geçerek 46 milyar dolarla 1 numaraya oturdu, Olağan bunun münasebeti ise güç.
Almanya ihracatımızda 1 numara. Irak, Birleşik Krallık ve ABD de en fazla ihracat yaptığımız ülkeler.
Yeni periyotta ülkelerin ölçeğine nazaran İş Konseylerimizdeki üye sayısını şekillendireceğiz. Nitelik ve nicelik istikrarını gözeterek temsil kabiliyetimizi de en üst düzeyde tutmayı sürdüreceğiz. Bu da faal faaliyet ve tesirli olmak kavramları açısından kıymetli bir kriterimiz olacak.
DEİK’te iş dünyamız için son derece kıymetli bir bilgi akışı sağlayan Çalışma Gruplarımız var. Lakin biz bu gruplarımızından daha fazla yararlanılmasını dilek ediyoruz” diye konuştu.
“Ticaret koridorları kıymet kazandı”
Ticaret duvarlarının ve bloklaşmaların yanında artık bir de yeni ticaret koridorlarını konuşuyoruz
Ticaret duvarları iki türlü biçimde öne çıktığına işaret eden Olpak, “Yeşil duvar yahut bloklaşma var her yerde. Bir de ticaret yolları ile koridorlar var. Örneğin Çin’in ve Jenerasyon ve Yol projesi var önümüzde. Orta Koridor değerliyken, Güney koridor ile mesela Süveyş Kanalı kasveti var. İş dünyamız açısından Orta koridoru, AB Yeşil Mutabakatı kadar risk taşıyan bir alan olarak görüyorum.
Çin, Avrupa’ya eserlerini en kısa müddette göndermek istiyor. Bu süreyi 45 günden 11 güne düşürmüş vaziyettleler.Biz ise buradan 3 gün içinde AB’ye eser gönderen bir ülke olarak, bu lojistik üstünlüğümüzü kaybetmeden bu bloğa dahil olmalıyız” öngörüsünde bulundu.
Yeni rotalar belirlendi
Ortadoğu ve Körfez ülkelerinin Türkiye için kıymetli olduğunun altını çizen Olpak, yeni rotalar konusunda şu bilgileri verdi:
“Suudi Arabistan’da yüzde 150 ihracat artışımız oldu lakin sıfırdan başlayarak yine bu noktaya geldik. Ticaret hacmimiz 6 milyar dolara geldi.
Birleşik Orta Emirlikleri ile ise dış ticaretimiz hiç durmadı. Şu an 8,5 milyar dolarlık ihracata ulaştık.
Katar ile aslında uygun bir pozisyondayız. Dış ticaret ve finansal manada birlikte yürüyoruz.
BAE özelinde güç alanında yine Türkiye’ye ilgi var ve yeşil projelerle ilgileniyorlar. Yatırım için Türkiye’ye gelmek istiyorlar. Lakin elbette haklı olarak birlikte başlayacakları, startını birlikte vereceğimiz projelere odaklanıyorlar.
Suudi Arabistan, Türk iş dünyasını Saudi 2030 vizyonu için davet ediyor. En büyük sorunları de iş yapacak firma bulamıyorlar. Hasebiyle bize bunu açıkça tabir ediyor ve gelin birlikte çalışalım diyorlar.
Eskiden orada iş yapmak için Suudlu ortağınız olması gerekiyordu ancak artık önümüzde bu türlü bir pürüz yok. Türkiye’nin oradaki projelerden önemli bir hisse alma talihi var.
22 Aralık kararları risk oluşturuyor
Rusya tarafında ise ödemeler ve para transferleri konusunda ABD elindeki en büyük kozu kullandı. Münasebetiyle 22 Aralık kararları önümüzde önemli bir risk oluşturuyor. Bankacılık süreçleri konusunda atılacak adımlar pek çok ülkeyi direkt etkileyecektir.
Eylül ayında ABD’de yaptığımız Türkiye-ABD Yatırım Konferansı’nda bugüne kadar görülmemiş bir ilgi vardı.
ABD’li yatırımcılar iktisat idaresinin siyasetlerinin sürdürülebilirliğini ve seçim sürecini takip ederek bir karar süreci yaşıyor olabilirler. Bugünden yarına çabucak yatırım gelmesini beklemek da yanlışsız olmaz, bunun elbette bir mühleti olacaktır.”
Gümrük Birliği’nin güncellenmesinin önünde vakit bakımından AB Parlamento seçimleri de bir yavaşlama riski oluşturduğunu aktaran Olpak, Fakat yılın ikinci yarısından itibaren bu bahiste adımlar atılabilecek, bu da elbette vakit kaybı demek. Gönül ister ki seçim öncesinde bile Türkiye’nin beklediği kararlar alınsın ve Gümrük Birliği bir an evvel güncellensin” dedi.
“100 milyar dolarlık ABD ile ticaret amacı için eyalet bazlı çalışma”
Olpak’ın verdiği bilgiye nazaran, ABD özelinde DEİK olarak 8 eyalet komitemiz ile her eyalette 1 milyar dolar ticaret maksadı var. 100 milyar dolarlık ticaret hacmi maksadı için 50 eyaletin olduğu dev bir ülke olan ABD için eyalet bazında çalışma yapılacak.
Asya’da Türk Devletleri Teşkilatı ile yine o pazarda güçlenmek için önümüzde bir fırsat kelam konusu. Bu bölge cari açığımızı azaltmamız için son derece değerli.
Artık hizmet ihracatını da daha fazla konuşmak gerektiğini belirten Olpak, tiransit ticarete ait olarak, “Transit ticaretten de gereğince faydalanmadığımızı düşünüyorum. Bilhassa bizim ülkemize uğramayan transit ticaretten kelam ediyorum. Bilhassa emtia ticaretinde sık kullanılan bu ticarette trilyon dolarlardan kelam ediyoruz. İsviçre, Hollanda, Singapur ve Dubai buna en düzgün örnek ülkeler olara başı çekiyorlar.
Mesela Hollanda diyor ki; gel şirketinin benim ülkemde kur, ben de sana vergi avantajı sunayım.
Dolayısıyla farklı ülkelerin birbirleriyle olan ticaretinin bölgedeki merkez ofislerine Türkiye olarak konut sahipliği yapmalıyız.
Bizde de bürokrasi açısından baktığımızda bununla ilgili bir kanun da çıktı lakin biraz eksiklikleri oldu. Mevcut mevzuata nazaran kurumlar vergisi indirimi getirildi lakin yalnızca İstanbul Finans Merkezi’ndeki firmalar için bu uygulama getirili. Biz de fiziki yer sınırlaması yapılmasın diye ilgili makamlarımıza fikrimizi belirttik. En az sermaye kuralı için 250 binde yerine 500 bin dolar sermaye olsun dedik. Tekrar mevzuatta elde edilen gelirin bir onraki beyanname verme periyoduna kadar ülkeye getirilme koşulu vardı bunun da bilhassa vadeli yapılans atışlar için risk oluşturduğunu söz ederek sürecin yapıldığı tarihten itibaren 1 yıl içerisinde ülkemize getirilmesinin daha uygun olacağını tabir ettik” görüşünü paylaştı.
Dünyanın önde gelen birtakım müşavirlik firmalarının satın alınması geretiğini söz eden Olpak,
Müteahhitlerimiz, yurt dışından iş alırken yanlarında partnerlerinden birisi de müşavirlerimiz oluyor. Her şeyi müşavirlik firmaları dizayn ediyor. Buna ilaveten özel bir teşvik düzeneği daha oluşturup, firmalarının dünyada önde gelen birtakım müşavirlik firmalarını satın almalarını da sağlamalıyız diye düşünüyorum” dedi.
Olpak, Türk müteahhitlerine, yurt dışındaki projelerinde finansman olarak dayanak olunması durumunda adım adım çok önemli yükseliş yakalanabileceğini lisana getirdi.
“Eximbank bu bahiste 3 tane kıymetli adım attı”
Eximbank’ın değerli dayanaklar verdiğini hatırlatan Olpak şu bilgileri paylaştı:
“Yeni iktisat idaresiyle birlikte günlük 300 milyon TL’ye inen bir reeskont kredisi fiyatı vardı. Bu elbette kâfi değildi ve şu an 10 katına çıktı, daha da artırılacak. İhracatçının reeskont oranıyla ilgili önemli derdi vardı. Sayı olarak yüzde 36 ile ihracaçtı reeskont kredisi kullanabilir duruma geldi. Bu çok öenmli bir takviye.
Kasım ayı itibariyle Türk Eximbank yalnızca teminat mektubuyla kredi vermeyi sonlandırdı. Bunun yerine rastgele bir ticari bankanın yaptığı üzere; örneğin bir firma özel bankadan kredi almak için finansallarını götürdüğünde hangi teminat yapısına bakılıyorsa, artık Türk Eximbank da tıpkı limit kurallarında çalışmaya başladı.
İhracatçımız bu fırsatı ve avantajı kesinlikle kullansın, zira bu çok kıymetli bir dayanak.
Katılım bankacılığı tarafında ise faiz hassasiyeti olan ihracatçılarımızında takviye talepleri vardı. Artık bu sürece iştirak bankaları da dahil edildi. Bu da ihracatçılarımıza finansman takviyesi bakımından kıymetli bir adımdı.”