Uçaklar Ömrünü Tamamladıktan Sonra Başlarına Neler Geliyor? Mezarlıkları Bile Varmış!
Her gün kilometrelerce yol kateden uçakların elbette belli bir ömrü oluyor. Pekala bu ömrü tamamladıktan sonra nasıl bir seyahate çıkıyorlar?
Havacılıkla ilgili aklımıza birçok soru işareti geliyor. Bu bilhassa de uçağa bindiğimiz anda arşa çıkıyor. Hostesler neden ellerini artta meblağ, iniş ve kalkışlarda neden güneşlikler açılır, yüksek süratlerde giden uçaklar birbirleriyle nasıl çarpışmaz? Biz bunların hepsinin yanıtını anlattık, içeriğimizin sonunda göreceksiniz ama artık başka bir soruya geçelim.
Uçaklar, ömürlerini tamamlamadan evvel yüzlerce saat performans gösteriyor. Bir mühlet sonra da vadelerini dolduruyorlar. Vadesini doldurmasını etkileyen birçok faktör de var. Bakalım bu faktörler neler ve ömürlerini tamamlayınca nereye gidiyorlar?
Uçaklar, kullanımlarına nazaran yaş alır.
Ticari uçakların ortalama ömrü, 27 civarıdır fakat birçoğu bundan daha erken emekliye ayrılır zira tek sebebi yaşını doldurmuş olması değildir. Uçuş saatleri, basınç düzeylerindeki farklılıklar, bakımları, iniş ve kalkış döngüleri de değerlidir.
Ayrıca uçağın tipine nazaran değişiklik gösterir. Örneğin Boeing 747, 35 bin devire kadar faaliyet gösterebilirken Airbus A320, 60 bin devire kadar gidebilir.
Vadesini dolduran uçaklara ne yapılıyor?
Son 35 yılda dünya çapında 16 binden fazla ticari uçağın kullanımdan kaldırıldığı rapor edildi. Ayrıyeten her yıl, çabucak hemen 700 jet de ömrünü tamamlıyor. Tamam da kaldırılan bu uçaklar nereye gidiyor? Uçak mezarlığı diye bir yer mi var yoksa?
Elbette hepsi, faaliyet gösterdikleri hava yolunun işi biter bitmez hurdaya çıkarılmıyor. Hava yolunun işinin bitmesi, kalıcı olarak yere indirildiği manasına da gelmiyor. İkinci el ticareti diye bir gerçek var ve bu önemli bir ticaret dalı.
Eski uçakların da alıcıları var doğal. Hiç olmazsa her bir kesimin farklı pahası var.
Nispeten düşük bütçeli hava yolları, değerli bir yeni uçak almak yerine kullanılmış uçakları satın alıyor ya da gevşek bakım ve güvenlik denetimleri olan ülkelerdeki hava yolları alıyor.
Emekliye ayrılan uçağın hiçbir alıcısı yoksa ise uçak hurdalığına, yani uçak mezarlığına gidiyor. Burada kimileri tekrar hizmete girinceye kadar dikkatli bir formda saklanıyor ve bakımları yapılıyor.
Bir kısmının da modülleri yedek modül vasfıyla kullanılabiliyor. Bir uçak, 2000 modüle kadar ayrılabiliyor. Ön camlardan koltuklara kadar her şeyin kıymeti var. Kullanılmış bir turbofan motorunun bedeli, $2.000.000 değerindeyken sıfır modül bunun iki katına çıkabiliyor.
Uçaklar geri dönüştürülebiliyor.
Bir uçağın çabucak hemen %70’i, modül olarak geri dönüştürülebilir. Hatta teknolojinin gelişmesi ile bu oranın %95’e çıkarılması planlanıyor. Hurdaya çıkan uçaklardan elde edilen alüminyum; içecek kutularında, şişe kapaklarında, pencere çerçevelerinde, tabaklarda ve madeni paralarda bile kullanılabiliyor.
Çok farklı hedeflerle kullanılan da var.
Uçakların, uçmak dışında öbür misyonlarının de olabileceğini kestirim edebilir miydiniz? Lakin otel yahut restoran olarak kullanılanları bile var! Örneğin Kosta Rika’da bir geceyi Boeing 727’nin gövdesine inşa edilmiş bir suitte geçirebilirsiniz.
Bu kadarla sonlu mı kalıyor sandınız? Hayır! İki İrlandalı inşaatçı, bir Boeing 747-212B yolcu uçağını konforlu bir ofise dönüştürdü. Fena durmuyor güya değil mi?
İşte ömrünü tamamlamış uçakların başına gelenler bu biçimde. Hepsinin birbirinden farklı serüveni olabilse de birçoğu uçak mezarlığına gidiyor ve burada yeni alıcılarını bekliyor.
Uçaklarla ilgili merak edilen öbür konularımıza göz atmak isterseniz:
